Voeding in de hoofdrol
(Door: Betteke Visserman)
Voeding en vertering: basis voor zelf-genezing
Gezonde voeding levert een belangrijke bijdrage aan het in stand houden van gezondheid en genezing van ziekten. Door het voedingspatroon aan te passen zijn vaak geweldige resultaten te behalen. Belangrijk is ook dat voeding (voedingsadviezen) de patiënt de mogelijkheid biedt om actief te zijn in het eigen genezingsproces.
Maar gezond voedsel wat is dat eigenlijk?
En hoe zorg je daarbij voor een gezonde (spijs)vertering?…
We worden bestookt met verhalen over ziek dierlijk voedsel (BSE, varkens- en/of vogelpest), genetisch gemanipuleerd en chemisch vervuild of bewerkt voedsel. Steeds meer mensen zien door de bomen het bos niet meer. Daarnaast is er een enorme toename van overgewicht, voedselovergevoeligheid, vermoeidheid en allerlei vage klachten. De vele diëten en algemene informatie over voeding suggereren hiervoor een oplossing te zijn. Men voelt zich vaak geregeerd door voorschriften van buitenaf. Helaas zijn deze meestal verwarrend en erg tegenstrijdig.
Wat is gezond en voor wie is wat gezond?
Iedereen bezit van nature kennis met betrekking tot zijn/haar voedsel. Echter door het overweldigende voedselaanbod, de vele diëten, de vaak verwarrende en tegenstrijdige informatie zijn we het spoor bijster aan het raken. Onze stressvolle maatschappij met zijn hang naar kant en klare, snelle maaltijden doet hier ook al geen goed aan.
De Traditionele Chinese Genees- en Levenswijze stelt het principe van bewaren en sparen voorop. Dit betekent praktisch dat we lang en gelukkig kunnen leven wanneer we zuinig met onze levensenergie (Qi) omgaan. Deze Qi, die voor iedereen uniek is, sparen we door een juiste ademhaling, een goede balans tussen actie en rust en de juiste voeding. Traditionele Chinese Voedingsleer werpt, in combinatie met inzichten van moderne westerse- en natuur voedingsleer, een verhelderend licht op voeding.
Er wordt daarbij een appel gedaan op wat we eigenlijk wel weten: Eenvoudige basisvoorwaarden, die slechts vragen om individuele aanpassing. Én dat een gezonde (spijs)vertering daarbij een sleutelrol vervuld.
Je bent wat je eet
We eten meestal minimaal drie keer per dag. We functioneren dankzij en worden voor een belangrijk deel opgebouwd uit ons dagelijks voedsel en drank. Ook ons psychisch welbevinden wordt direct beïnvloed door voedsel.
Alleen natuurlijk, vitaal en zuiver voedsel dat op de juiste wijze bereid is, bezit levenskracht en kan alleen in die kwaliteit onze Qi beschermen.
Voedsel beïnvloedt dus in sterke mate de kwaliteit van lichaam en geest.
Je bent wat je verteerd
Voor de Westerse voedingsleer is verteren, voedsel in het spijsverteringstelsel omzetten tot kleine, opneembare voedseldeeltjes, die in het lichaam vervolgens benut worden voor opbouw, regulatie en energie. De Traditionele Chinese beschrijving van verteren kan worden samengevat als het omzetten van lichaamsvreemde Qi tot lichaamseigen Qi met een uniek, individueel karakter. Een krachtige vertering levert veel “Qi” en “Bloed” (bloed staat voor substantiële opbouw) op. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor ons onderscheidingsvermogen en levert een belangrijke bijdrage aan gezonde immuniteit.
Als voedsel niet voldoende omgezet wordt, raakt men ondervoed en ziek. Een juiste voeding kan dit niet voorkomen! Het belang van vertering blijkt o.m. ook uit het feit dat totaal onverteerd voedsel meestal zelfs giftig is. B.v. een melkinjectie direct in de bloedbaan is dodelijk. Meer subtiel is het onvoldoende omzetten van voedsel, dat naast verkeerde voedselkeuze en kwaliteit, basis is voor de meeste hedendaagse pathologie. Allergieën zijn een duidelijk voorbeeld.
Verteringsproblemen kunnen verder uiteenlopen van vage buikpijn of een opgezet gevoel tot migraine, gedragsstoornissen, allerlei chronische en degeneratieve ziekten zoals ME, hypoglycemie, rheuma, kanker etc.
Basisdieet
Een belangrijk uitgangspunt is dat ieder persoon voedsel overeenkomstig zijn of haar conditie en constitutie gebruikt.
Deze basisdieet adviezen daarentegen formuleren middels brede richtlijnen een algemeen gezond dieet, waarop de persoonlijke behoeftes als verfijning kunnen worden aangebracht.
Bij de onderstaande voedselpiramide is uitgegaan van een dieet dat in het algemeen wordt aanbevolen voor personen binnen de gematigde klimaatzone.
± 10% |
vet, olie, zoet |
± 15% |
plantaardige en dierlijke eiwitten |
± 40% |
groente en fruit |
± 35 – 60% |
granen, complexe koolhydraten |
Iedereen is uniek
De kunst van verteren is uit voedsel je eigen unieke Qi op bouwen.
Elk mens heeft een uniek spijsverteringssysteem, dat vraagt om een individuele benadering. Het is van belang het eigen eet- en leef gedrag te leren begrijpen en daarnaar te leren handelen.
Kenmerkend voor gezonde mensen is dat zij redelijk in balans zijn. Bij ziekte raken we uit balans. Via voeding kan men deze balans weer herstellen.
Bijvoorbeeld in het algemeen:
- Bij “Koude” zou men meer verwarmend voedsel horen te gebruiken. Zoals langduriger kookmethoden – vuur onder de pan brengt verwarmende energie in het eten!, meer wortelgroentes, enig dierlijk voedsel en kruiden toepassen met een verwarmende werking (gember( zie foto), look e.d.)
- Bij “Hitte” sterk verwarmend voedsel mijden en licht koelend voedsel gebruiken. Met name licht gekookte groentebereidingen (taugé, rettich e.a.), kortere bereidingstijden, kiemen en eventueel fruit en/of rauwkost bij een goede verteringscapaciteit.
- Bij “Exces of Volte” condities (sterk persoon met luide stem en vaak rood gelaat) is het goed om meer groente en fruit te nemen en bijvoorbeeld één dag per week te reserveren voor een groente soep –sap vasten. Door overmatig vasten kan een exces omslaan in een tekort. In het algemeen is het dus van belang rustig te reduceren. Genotmiddelen, verzadigde vetten, geraffineerd of giftig voedsel mijden. Dierlijke eiwitten zeer matig gebruiken.
- Bij “Deficiëntie of Leegte” condities wordt vasten ontraden en wordt men geadviseerd om zich juist goed te voeden. Ook hier genotmiddelen zeer matig gebruiken. Voedsel moet vitaal en volwaardig zijn, maar wel zeer goed verteerbaar. Rauw kost en -fruit (eventueel kleine hoeveelheden gekookt fruit) kunnen beter gemeden worden.
Alleen een deskundige in de Chinese Geneeskunde kan uw conditie beoordelen!
De energetische eigenschappen van voedsel
De Traditionele Chinese Voedingsleer beschrijft voedsel energetisch. Hierdoor weet men heel nauwkeurig welke invloeden voedsel op het lichaam heeft en kan men gericht op de individuele conditie inspelen.
Deze energetische beschrijvingen zijn bijvoorbeeld gebaseerd op de plaats (klimaat en bodem), de tijd (tijdstip van de dag en seizoen), de natuur, de beweging, smaak en orgaan of meridiaan gerichtheid van voedsel.
Met “natuur” wordt het thermische effect dat voedsel op ons lichaam heeft, bedoelt. De verschillende “naturen” worden hier benoemd met enkele voorbeelden:
- heet (peper, knoflook), warm (wortel, rundvlees), neutraal ( granen en de meeste groentes), koel (tofu (zie foto), fruit) en koud (banaan, zout).
- Het grootste deel van ons voedsel hoort neutraal te zijn
Evenals de voor zich zelfsprekende werking van de natuur van voedsel heeft ook elke smaak zijn eigen werking:
- scherp – verspreidend en regulerend(radijs, mosterd)
- zoet – harmoniserend en versterkend (granen, wortel, pompoen)
- zuur – samentrekkend (azijn, zuur fruit)
- bitter – afdrijvend en verdrogend (witlof, andijvie)
- zout – verwekend (zeegroentes, zeezout)
- neutraal– water afvoerend (paddestoelen, waterkers (Zie foto))
Onder normale omstandigheden hoort de mild zoete smaak van granen en groentes de dominante smaak te zijn. Met zoet wordt hier dus zeker niet geconcentreerd zoet bedoelt, zoals we kennen van suiker.
De verschillende smaken hebben in milde dosering een versterkende invloed op de volgende organen en de daarmee verbonden meridianen.
- Scherp – naar Long en Dikke darm
- zoet – naar Maag en Milt
- zuur – naar Lever en Galblaas
- bitter – naar Hart en Dunne darm
- zout – naar Nier en Blaas
Energie heeft altijd (m.u.v. de neutrale energie) een bepaalde richting. Ook hier benoemt met een voorbeeld:
- zinkend – naar het centrum gericht (zout)
- vlottend – naar het oppervlak gericht (radijs)
- neutraal – (granen en de meeste groentes)
- dalend – naar beneden gericht (zout en bittere groentes)
- stijgend – naar boven gericht (pikante kruiden, alcohol)
Tenslotte kan voedsel ook benoemt worden in termen van yin (rustgevend, voedend, koelend) en yang (activerend, verwarmend). De termen yin en yang zijn altijd relatief en om die reden functioneren ze meer als een optelsom van de eerder genoemde energetische eigenschappen van voedsel.